هجده تیر و نقش دانشجویان

هجده تیر و نقش دانشجویان
نوید مینائی
تلفنی خبر دار شدم کوی دانشگاه شلوغ شده و بچه ها اطاقک انتظامات را آتش زده اند، در دانشگاه را شکسته اند و به خیابان آمده اند. پلیس و نیروهای لباس شخصی هم به خوابگاه حمله کرده اند. هر طور بود خودمان را رساندیم امیر آباد خیابان ها را بسته بودند و انتهای امیر آباد هم که بن بست است. تمام کوچه های منتهی به بالای امیرآباد توسط پلیس و بسیج مسدود شده بود و کسی نمی توانست رفت و آمد کند، دانشجوها و کسانی که خود را زود تر رسانده بودند محاصره شده بودند. از آن بالا خبر می رسید که اهالی در خانه ها را باز نگه می داشتند تا کسانی که از دست پلیس و بسیج فرار می کردند به خانه ها پناه ببرند. خیابان پر از آتش و گاز اشک آور و سنگ اندازی دانشجویان به پلیس بود. دانشجوها و سایرین به بهانه تعطیلی روزنامه سلام به خیابان ریخته بودند
اما روزهای بعد دیگر مرکز درگیری کوی دانشگاه نبود. میدان انقلاب مقابل دانشگاه بود که صحنه درگیری و زد و خورد مردم با پلیس و بسیج بود. بسیج با چوب و چماق و سینه زنی سعی می کرد وحشت ایجاد کند، هر از چند گاهی یکی شان زنجیرش را از جیبش در می آورد و در هوا می چرخاند، یا قمه و پنجه بکسش را به روی دیگران می کشید، ولی کافی بود تنها در میان جماعت خشمگین گیر بیفتد کتکی می خورد که قداره کشی یادش برود. پلیس هم بی نصیب نمی ماند. پلیس های زیادی آن روز کتک مفصلی از مردم خوردند. همینطور بسیجی هایی که در میان جمعیت تک می افتادند سالم به مسجد میدان انقلاب نمی رفتند تا چماقشان را تحویل بگیرند
خلاصه چند روز صحنه هایی که شبیه انقلاب ۵۷ بود و درگیری ها به اوج رسیده بود را شاهد بودیم. خیزشی که به بهانه تعطیلی روزنامه اصلاح طلب سلام شروع شده بود با دخالت بخش های مختلف ناراضی ادامه می یافت. کارگران و جوانان بی کار، سربازانی که از پادگان ها فرار می کردند، دانشجویان و به خصوص حضور زنان بسیار پررنگ بود. حضور زنان و دخترانی که با شجاعت و جسارتی مثال زدنی در مقابل پلیس و بسیج مانند پارتیزان ها می زدند و فرار می کردند، صندوق های میوه را روی سر پلیس خورد می کردند و فرار می کردند بسیار دیدنی بود. گارد ضد شورش هم با حملات ناگهانی خود باعث فرار جمعیت می شد ولی کافی بود یکی شان گیر جمعیت بیفتد، از طرف دیگر موتور سواران بودند که جمعیت با چوب و سنگ به آنان حمله می کردند
۱۸ تیر از همان شب اول حرکتی صرفا دانشجویی نبود، همان شب اول به محض رسیدن خبرش به مردم، هر کسی از حکومت ناراضی بود، به خصوص جوانان و دانشجویان به محل کوی رفتند و در درگیری ها شرکت کردند، ولی از فردای ۱۸ تیر دیگر اجتماعات کاملا عمومی شده بود. دانشجویان در اقلیت بودند و کارگران، جوانان بی کار و زنان خشمگین در اکثریت
در اولین سالگرد هنگامی که از میدان انقلاب رد می شدم شنیدم که حاج آقا شکلاتی، سردار اصلاحات با لحنی بسیار خشن و عصبانی اعتراضات سال گذشته را محکوم می کرد و خامنه ایی هم همین کار را کرده بود. این حملات سردار تساهل و تصامح جای شکی نمی گذاشت که خودشان هم نه تنها فهمیده اند بلکه دارند اعتراف می کنند اعتراضات ۱۸ تیر برای بستن روزنامه اصلاح طلب نبوده که وسیعترین اعتراض به موجودیت حکومت اسلامی بوده و هست. گرچه ۱۸ تیر روز اعتراض همگانی و فراگیر به حکومت بود و تنها اعتراض بخش خاصی به سیاست مشخصی از حکومت نبود ولی هنوز دانشگاه در مرکز این روز بود. هنوز این اعتراضات حول دانشگاه و با برنامه ریزی حول دانشگاه صورت می گرفت، به خاطر همین پتانسیل بالای ۱۸ تیر برای تبدیل شدنش به اعتراضاتی رادیکال و همگانی، رژیم با به هم زدن برنامه دانشگاه ها و همچنین حکومت نظامی های تمام عیار سعی کرد این روز را ساکت و به سلامت از سر بگذراند. در سالهای سوم و چهارم شدت حکومت نظامی به حدی بود که از دو یا سه هفته قبل از ۱۸ تیر گارد ضد شورش از اتوبان همت شروع می شد و تا میدان انقلاب را قرق می کرد
اما در دو سه سال اخیر ۱۸ تیر با قدرت کافی برگزار نشده است. یکی از دلایل آن می تواند سرکوب حکومتی و تعطیلی دانشگاه ها باشد ولی دلیل عمده آن بی برنامگی یا کم تحرکی فعالین عرصه های مختلف اجتماعی مثل کارگری، دانشجویی و زنان برای این روزست. روزی که همه بخش های معترض جامعه آن را ساختند بی صاحب مانده است. ظاهرا ۸ مارس فقط روز فعالین عرصه زنان است و ۱۶ آذر روز دانشجویان و اول می روز کارگران. حتی همین روز ها هم اکنون عرصه دخالت و فعالیت فعالین عرصه های مختلف است. اما نکته اینجاست که ۱۸ تیر پتانسیل بالایی دارد و میتواند روز اتحاد همه این فعالین در مبارزه علیه جمهوری اسلامی باشد. ولی باید ۱۸ تیر "صاحب" و فعال جدی داشته باشد و طبعا دانشجویان باید نقش محوری خود که سنتا در این روز داشته اند را جدی بگیرند
امسال گرامیداشت ۱۸ تیر می تواند با پرچم آزادی زندانیان سیاسی روز اعتراض زن و کارگر و دانشجو و معلم باشد. روزی که هر بخشی از جامعه که با تهدید زندان مواجه است به خیابان بیاید و اعتراض کند و خواهان آزادی فوری و بی قید و شرط زندانی سیاسی شود. برای این کار باید موانع را از سر راه برگزاری ۱۸ تیر سراسری برداشت. باید فضای اعتراضی که در حال حاضر در جامعه فعال است را به این روز وصل کرد. فعالین و رهبران عملی باید دست به کار شوند و محافل و شبکه ها و سازمان و اتحادیه های کارگری و دانشجویی به همراه زنان و معلمان برای سازمان دهی اعتراضات در این روز با هم هماهنگ کنند. در این میان نقش رهبران و فعالین برجسته هر بخش بسیار مهم و تعیین کننده است. اما بیشترین نقش باز بر عهده دانشجویان است. جنب و جوش هایی اینجا و آنجا در بین دانشجویان هست، ولی کافی نیست. در فرصت باقیمانده باید فعالانه تر ۱۸ تیر مطرح کرد. در اجتماعات و گردهمایی ها، در کلاس درس، در وبلاگ ها و اینترنت. بخصوص باید حول آزادی دانشجویان زندانی پلی تکنیک و آزادی محمود صالحی باید جنب و جوش هرچه وسیعتری را دامن زد